Mity Psychologiczne a kwestia percepcji zawodu psychologa

Szczegóły

Utworzono: 16 maja 2006

Maciej Chabowski

Psychologia, która stanowi stosunkowo młodą dziedzinę wiedzy, przeżywa dzisiaj okres niezwykle intensywnego rozwoju. Powstają licznie nowe koncepcje psychologiczne, nowe techniki psychoterapii oraz nowe obszary zastosowania psychologii w praktyce.

Mimo to wydaje się, że duża część tej wiedzy nie może być traktowana jako taka, która posiada wysoki status naukowy.

Właśnie temu zagadnieniu chciałbym poświęcić swoją pracę. Uważam bowiem, że zjawisko to może w znacznym stopniu wpływać na sposób spostrzegania zawodu psychologa przez społeczeństwo, ale i na kształtowanie się jej samej jako odrębnej dziedziny nauki.

Postaram się zatem poszukać odpowiedzi na pytanie: jak to się dzieje, iż w ramach psychologii pojawia się wiedza, która ma niski status naukowy? Spróbuję też rozważyć: kto lub co tworzy tą nienaukową wiedzę i dlaczego traktuje się ją jako niedoskonałą? Zastanowię się również nad tym, czym ta wiedza różni się od wiedzy naukowej oraz co stanowi jej istotę?

Pojęcie mitu

Podejmując próbę odpowiedzi na powyższe pytania, chciałbym wykorzystać pojęcie mitu. Z tego względu zamierzam nawiązać do wiedzy potocznej, w której można wyróżnić twierdzenia mające pokrycie w faktach, jak i takie, które go nie posiadają. Następnie poprzez analogię, chciałbym termin mitu odnieść do wiedzy naukowej, zróżnicowanej w podobnym stopniu jak wiedza potoczna. Zacznę swoją analizę od odpowiedzi na pytanie: czym jest mit?

A. Pankalla (2000) podaje, że autorzy współczesnych prac mitoznawczych proponują rozumienie mitu jako zjawiska wielowymiarowego, gdzie poszczególne jego aspekty badane są przez odrębne dziedziny wiedzy. Owa wielowymiarowość jest dla pojęcia mitu określeniem niezwykle ważnym, wpisanym nieodłącznie w jego znaczenie. Inaczej na dany mit patrzeć będzie kapłan, dziecko, a inaczej naukowiec. Rozpatrując aspekt wielowymiarowości należy dodatkowo pamiętać o tym, że w niektórych kulturach nauka nie ma tak dużego znaczenia jak mity czy religia. Tłumaczyć można to tym, iż ludy te nie miały w swoim rozwoju bazy teoretycznej, jaką nam dała m.in. filozofia grecka.

Odwołajmy się jednak do wiedzy encyklopedycznej. Przykładowo według "Słownika psychologii" A. Rebera (2000), pojęcie mitu może być rozumiane dwojako.

Z jednej strony utożsamić je można z fałszywym i niepotwierdzonym, choć szeroko rozpowszechnionym przekonaniem.

Z drugiej zaś strony A. Reber traktuje mit jako (od greckiego mythos) legendę lub koncepcję dotyczącą pochodzenia świata i zjawisk przyrody - opowieść o nieznanym i niesprawdzonym pochodzeniu, ale będącą częścią kultury danej grupy.

Jak widać z powyższych określeń, mit nie ma odniesienia do rzeczywistości materialnej i tym samym nie może być w pełni empirycznie określony. Z tego właśnie powodu stanowi on często etykietę naznaczenia i stygmatyzacji danego zjawiska.

Można też mit traktować inaczej. Na swój sposób jest on bowiem wzbogaceniem rzeczywistości, lub jej kreacją. Inną istotną cechą mitu wydaje się być także to, że jest on silnie zakorzeniony w określonej kulturze, a zatem jego istnienie jest zdeterminowane kulturowo. Po tych wstępnych ustaleniach, mogę przystąpić już do szczegółowych odpowiedzi na postawione wcześniej pytania.