U(nie)zależnieni od pola
- Szczegóły
- Utworzono: 11 października 2016
- Kamil Pisarek
Czym jest zależność i niezależność od pola percepcyjnego? I jaki może mieć wpływ na uwagę, świadomość swoich potrzeb, emocji oraz funkcjonowanie społeczne i postrzeganie przez innych?
Badacz stylów poznawczych, Herman Witkin, opisał wymiar, który może mieć wpływ na funkcjonowanie procesów emocjonalnych i poznawczych, tj. tendencyjność uwagi w lęku - zależność-niezależność od pola percepcyjnego (Witkin, 1968, 1978). Styl poznawczy zależność-niezależność od pola opisuje różnice indywidualne na poziomie odbierania bodźców z otoczenia. Wykazano, że jedna grupa ludzi odbiera mocniej sygnały z otoczenia zewnętrznego, a słabiej z własnego organizmu (większa zależność od pola), a druga grupa odwrotnie – skupia się przede wszystkim na sygnałach płynących z ciała (niezależność od pola). Różnice indywidualne w tym zakresie bada się za pomocą Testu Ukrytych Figur (EFT), który polega na eksponowaniu przez krótki czas figur o różnym poziomie złożoności, a zadaniem osoby badanej jest jak najszybsze wyodrębnienie wcześniej wyświetlonej figury, która jest „wbudowana” w kolejną, bardziej rozbudowaną strukturę geometryczną (Witkin, Oltman, Raskin i Karp, 1971). Ludzie, którzy charakteryzują się wysoką niezależnością od pola percepcyjnego, w krótkim czasie potrafią rozpoznać wcześniej prezentowany kształt w skomplikowanej strukturze geometrycznej, bez problemów odrywają uwagę od bodźców zewnętrznych i posługują się myśleniem abstrakcyjnym. Inaczej jest w przypadku osób cechujących się dużą zależnością od pola percepcyjnego. Osoby zależne od pola fiksują się na prezentowanym bodźcu, dłużej wyodrębniają ukrytą figurę, bo w ich myśleniu przeważa styl myślenia konkretnego nad abstrakcyjnym.
Witkin po przeprowadzeniu badań (1978) zauważył również, że ludzie niezależni od pola przejawiają większą świadomość swoich potrzeb, atrybucji i emocji, mają większe poczucie odrębności od świata zewnętrznego, mocno różnicują między Ja i nie-Ja – w porównaniu do osób zależnych od pola, u których różnica między Ja i nie-Ja jest płynna. W wyniku tego rozwija się u nich własny, wewnętrzny układ odniesienia (system wartości, styl życia, indywidualizm), według którego osoby z polem niezależnym kierują się w funkcjonowaniu społecznym. Niestety, przez swoją niezależność często są postrzegani jako mniej uspołecznieni. Przypuszczalnie większa niezależność od pola percepcyjnego może też mieć wpływ na odbiór bodźców o zabarwieniu lękowym, a w konsekwencji na mniejszą tendencyjność (fiksację) uwagi w obliczu zagrażających obiektów.
*tendencyjność uwagito cecha uwagi polegająca na selekcji bodźców docierających z otoczenia poprzez koncentrowanie się na bodźcach uznanych, z punktu widzenia przetrwania organizmu, za istotne i jednoczesne pomijanie bodźców sklasyfikowanych przez mózg jako nieistotne.
Bibliografia:
-
Strelau, J. (2014). Różnice indywidualne. Historia-determinanty-zastosowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar i Polska Akademia Nauk.
-
Kolańczyk, A. (2004). Serce w rozumie. Afektywne podstawy orientacji w otoczeniu. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
