Na moje oko
- Szczegóły
- Utworzono: 15 kwietnia 2015
- Katarzyna Sanna
Jaki jest koń, każdy widzi - ale czy na pewno? Czy widzimy wszystko, co znajduje się w obszarze naszego wzroku? Zjawisko ślepoty pozauwagowej wskazuje, że nawet rzeczy znajdujące się tuż przed naszymi nosami mogą być niewidzialne.
Zadanie jest proste, policzcie, ile razy gracze noszący białe koszulki podali sobie piłkę:
Czy coś umknęło Waszej uwadze?
Tego nie było
Czy czasami się zastanawiacie, dlaczego umknął Wam w filmie kostiumowym przejeżdżający gdzieś w oddali samochód albo nowoczesny zegarek na ręce aktora grającego Króla Ryszarda? Czy zdarzyło Wam się iść ulicą, rozmawiać w najlepsze z koleżanką przez telefon i staranować stojącego przed Wami dwumetrowego ochroniarza sklepu? Ludzie czasami świadomie nie zauważają różnych rzeczy, gdy zajęci są poznawczo innymi zadaniami. Kiedy zorientowaliście się, że pomiędzy graczami biega facet przebrany w kostium goryla? Tak zwana ślepota pozauwagowa pojawiać się może w każdej sytuacji, niezależnie od tego, jaki jest jej poziom skomplikowania. Testów na ślepotę pozauwagową nie zdaje nawet do 50% badanych; wydają się oni nie zauważać, że w prezentowanym im materiale na drugim planie przechadza się kobieta z wózkiem albo że zmienił się aktor, którego badani obserwowali. Jak to się dzieje, że czasami nie udaje nam się dostrzec rzeczy, które są nie tylko widoczne gołym okiem, a nawet się w te oczy bardzo rzucają? Zjawisko to wynika przede wszystkim z możliwości przetwarzania naszego systemu poznawczego. Podobnie jak w przypadku procesu myślowego, również procesami spostrzegania rządzą zasady ekonomii oraz odwoływania się do schematów poznawczych. Oznacza to, że skupiamy się na rzeczach najważniejszych, dzięki czemu możemy korzystać całkowicie z naszych zasobów. Ponieważ umysł ludzki jest jednak leniuchem, w sytuacjach znanych posługuje się schematami poznawczymi, czyli uogólnioną i wyabstrahowaną wiedzą na temat świata. Jak często zdarza się, by na boisku, gdzie gra się w koszykówkę, pojawiał się goryl? Taka informacja nie jest zgodna z naszymi schematami, dlatego też zaangażowanemu w wykonywanie jakiegoś zadania umysłowi po prostu ona unika.
Smutny goryl w białej koszulce
Pomimo tego, że wielu osobom umykają filmowe gafy albo goryle przechadzające się w tle, inni zdają się je zawsze wychwytywać. Budzi to w związku z tym pytanie: jakie czynniki przyczyniają się do lepszego lub gorszego spostrzegania? Część z nich jest na pewno związana z cechami sytuacji. Okazuje się, że łatwiej jest zauważyć nietypowe bodźce, gdy albo znajdują się one w pobliżu centrum naszego zainteresowania, albo w jakimś stopniu przypominają to, co obserwujemy. Czy zatem goryl w białym T-shircie nie umknąłby badanemu? Niekoniecznie, bo zależy to od trudności wykonywanego przez niego zadania. Na to, czy uda nam się dostrzec coś niezgodnego z schematem, mogą również wpływać właściwości związane na przykład ze stanem emocjonalnym. Problemy z uwagą często występują u osób dotkniętych depresją bądź zaburzeniami lękowymi, co nie oznacza oczywiście, że osoby chore mają większą tendencję do ślepoty pozauwagowej. Próbę odpowiedzi na pytanie, czy istnieje taki związek, powzięli amerykańscy badacze z Uniwersytetu w Illinois. Badanie składało się z trzech eksperymentów, w których uczestniczyli studenci. Badani wypełniali kwestionariusze oraz musieli rozwiązać testy poznawcze, w tym test ślepoty pozauwagowej. Wyniki nie przyniosły jednakże jednoznaczniej odpowiedzi, czy taki związek rzeczywiście istnieje. Osoby depresyjne bądź lękowe nie charakteryzują się większą skłonnością do ślepoty pozauwagowej per se, ale za to mogą częściej zauważać nieistotne bodźce, które są zgodne z ich nastrojem.
Zaraz przed Twoim nosem
Fakt istnienia zjawiska ślepoty pozauwagowej jest o tyle niepokojący, że podważa prawdziwość wypowiadanych przez nas twierdzeń. To, czy goryl był, czy go nie było, nie ma większego znaczenia, ale już pieszy na przejściu, którego nie widzimy, jak najbardziej. To, że mamy szeroko otwarte oczy, nie oznacza, że wszystko widzimy, a rzeczy, które są tuż przed naszymi nosami, czasami znikają dzięki figlom naszego systemu poznawczego.
Na podstawie:
- http://psychology.about.com/od/cognitivepsychology/fl/What-Is-Inattentional-Blindness.htm
- Bredemeier, Keith; Hur, Juyoen; Berenbaum, Howard; Heller, Wendy; Simons, Daniel J. Individual differences in emotional distress and susceptibility to inattentional blindness. Psychology of Consciousness: Theory, Research, and Practice, Vol 1(4), Dec 2014, 370-386. http://dx.doi.org/10.1037/cns0000032
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
