Szczęśliwy pracoholik
- Szczegóły
- Utworzono: 30 lipca 2014
- Katarzyna Sanna
Nasuwający się obraz pracoholika to smutny, przepracowany człowiek, który ani nie ma życia prywatnego ani w zasadzie nie czerpie przyjemności z pracy, której tak bardzo się poświęca. Czy jednakże koncept pracoholizmu jest aż tak jednolity? Czy można być szczęśliwym pracoholikiem?
Najczęściej o pracoholizmie mówi się w kontekście jego negatywnego wpływu na zdrowie, funkcjonowanie społeczne, rodzinne oraz wydajność w pracy. Z tej perspektywy wyróżnia się dwa podstawowe symptomy: kompulsję oraz obsesję. Pracoholik to zatem taka osoba, która sama sobie narzuca różnego rodzaju wymagania, kompulsywnie przepracowuje się, nie ma umiejętności regulowania czasu oraz nawyków związanych z pracą, rezygnuje z aktywności poza pracą, relacji społecznych oraz rodzinnych. Inne ujęcie pracoholizmu argumentuje, że jest to zachowanie pozytywne w przeciwieństwie do innych rodzai uzależnień. Rozumiany jest on jako poświęcenie pracy albo manifestacja wewnętrznej potrzeby do ciężkiej oraz wielogodzinnej pracy. Jest to aktywność, z której pracoholik czerpie przyjemność. Trzecie podejście zakłada, że zjawisko pracoholizmu może być traktowane jako bądź pozytywne zachowanie bądź negatywne w zależności od rodzaju pracoholizmu. Wyróżnia się pracoholików kompulsywnie uzależnionych, perfekcjonistów, oraz zorientowanych na zadanie. Podczas gdy dwa pierwsze rodzaje pracoholizmu mieszczą się w symptomatyce uzależnień oraz zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, w pracoholizmie zorientowani na zadanie oprócz negatywnych zachowań takich jak rezygnacja z życia prywatnego na rzecz pracy istnieje również możliwość kontrolowania swojego zachowania.
Według najświeższych badań pracoholizm nie może być uznawany jako zjawisko, które ma tylko i wyłącznie negatywny wpływ na zdrowie psychiczne, fizyczne oraz funkcjonowanie społeczne. Na przykład wyszczególnienie pracoholików entuzjastycznych od tych definiowanych w sposób klasyczny pozwoliło stwierdzić, że pierwsza grupa charakteryzuje się wyższym poziomem satysfakcji z życia oraz poczuciem celów. Wśród entuzjastycznych pracoholików zauważa się również większe zadowolenie z relacji ze współpracownikami oraz słabszą motywację do rzucenia pracy.
W badaniach Diany Malinowskiej oraz Aleksandry Tokarz autorki postanowiły sprawdzić czy pracoholizm może być rozpatrywany w różnych wymiarach oraz czy prawdziwa jest teza o jego funkcjonalnych oraz dysfunkcjonalnych typach. W badaniu wzięło udział ponad 130 managerów.
Wyniki badań wskazują, że pracoholizm ma wielowymiarową strukturę, co pociąga za sobą traktowanie go jako syndromu aniżeli jednolitego konceptu. W ramach pojęcia tego pojęcia można zatem wyróżnić trzy wymiary: (1) behawioralny, który przejawia się poprzez poświęcanie swojego czasu pracy i rezygnowaniu z innych aktywności, (2) poznawczy, który wiąże się z obsesyjnym myśleniem na temat pracy, traktowania jej jako elementu osobistej etyki, a także posiadania silnej wewnętrznej potrzeby by pracować bez żadnych zewnętrznych przyczyn- na przykład zdobywania pieniędzy potrzebnych do utrzymania się. Ostatnim elementem jest wymiar (3) afektywny, który jest związany z pozytywnymi emocjami związanymi z pracą, która staje się głównym źródłem satysfakcji oraz przyjemności. Brak pracy wywołuje z kolei negatywne emocje takie jak niepokój, poczucie winy albo depresję.
Badania wskazały również, że istnieją funkcjonalne oraz dysfunkcjonalne warianty pracoholizmu, w ramach których zauważa się różnice w subiektywnej ocenie jakości życia. Częściowo zadowoleni pracoholicy charakteryzują się takimi cechami jak: całkowite oddanie oraz zaabsorbowanie pracą, zaniedbywanie innych zobowiązań, brakiem poczucia przymusu żeby pracować oraz brakiem poczucie winy, kiedy nie pracują. Czego brakuje temu rodzajowi pracoholików to brak całkowitego zadowolenia ze swojej rodziny, sytuacji materialnej oraz zdrowia. Ogólnie można jednak powiedzieć, że pozytywnie oceniają oni swoje życie, w szczególności te dziedziny ich życia, w których mają moc sprawczą- dokonanie, wychowywanie dzieci, wydajność w pracy itp. Niezadowoleni pracoholicy prezentują z kolei takie cechy jak: wysoki poziom poczucia przymusu do pracowania, duże zaangażowanie w pracę, niekontrolowany pociąg do pracowania, negatywna ocena własnego zdrowie, obsesja na temat pracy. Taki rodzaj pracoholików nisko ocenia swój poziom zadowolenia z życia w różnych jego aspektach: zadowolenia generalnego, zadowolenia z poziomu samorealizacji oraz sytuacji życiowej.
Powyższe badania pokazują, że pracoholizm powinien być nie tylko rozpatrywany w kategoriach zachowań, ale również uczuć i myśli. Co równie ważne, demonstrują one, że istnieją różne warianty tego syndromu, niekoniecznie negatywnie wpływające na funkcjonowanie pracownika oraz jego poziom zadowolenia.
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
