Czy warto prowadzić badania on-line?

Szczegóły

Utworzono: 02 października 2007

Maciej Chabowski

M.Ch.: Powyżej wspominaliśmy o zaletach, ale niemal każda strategia prowadzenia badań naukowych ma także swoje wady. Jakich utrudnień może spodziewać się osoba, która zdecyduje się na badania on-line? Jakie ograniczenia ma ta metoda?

M.Sz.: Z pewnością warto realizować badania kwestionariuszowe przy pomocy narzędzi do badań online, jednak musimy posiadać świadomość ograniczeń, które wiążą się z tego typu badaniami. Niestety, nie mamy możliwości ekstrapolować wyników uzyskanych na próbie internautów na całą populację Polaków, bowiem internauci stanowią specyficzną kategorię społeczną (są młodsi, lepiej wykształceni, mieszkają w większych miejscowościach). Aby niwelować problemy związane z reprezentatywnością danych, możemy stosować ważenie obserwacji, należy jednak pamiętać, iż w takim przypadku powinniśmy dysponować odpowiednio dużą próbą. Warto zatem badania prowadzone w Internecie traktować raczej w kategoriach eksploracyjnych niż opisowo-wyjaśniających. Aby uzyskiwać pełną odpowiedź na pytanie badawcze, dobrze jest stosować triangulację metod badawczych, co pozwala uzyskać szerszy kontekst badanego zjawiska. Osoby decydujące się na realizowanie badań w Internecie muszą mieć świadomość pewnych ograniczeń wiążących się z tą metodą tj. m.in. częstą samoselekcją respondentów (próba składa się głównie z ochotników, którzy zechcieli wziąć udział w badaniu), możliwością wielokrotnego udziału w badaniu tych samych osób, krótszym czasem koncentracji podczas uczestniczenia w badaniu online – zmęczenie respondenta następuje po ok. 25-30 pytaniach oraz obniżającym się w długim okresie realizacji badania odsetku wypełnień.

M.Ch.: Gdyby miała Pani porównać prowadzenie badań strategią on-line z tradycyjnymi badaniami bezpośrednimi (ankieter – uczestnik badania) to czy byłaby Pani w stanie ocenić, która z tych metod jest efektywniejsza?

M.Sz.: Na to pytanie nie można udzielić jednoocznej odpowiedzi, wszystko zależy od tego czego dotyczy nasze badanie i jaki jest jego charakter. W sytuacji, gdy nasz projekt badawczy przewiduje badanie kwestii drażliwych, czy wstydliwych dla respondenta, wtedy z pewnością łatwiej o uzyskanie szczerych i nieskrępowanych odpowiedzi właśnie w badaniu online. W sytuacji, gdy badanie dotyczy kwestii trudnych, mogących sprawić kłopot respondentowi, wymagających wyjaśnienia pewnych kwestii przez ankietera, wtedy z pewnością warto przeprowadzić badanie tradycyjną drogą.

M.Ch.: Jak widzi Pani dalsze perspektywy rozwojowe Systemu Zarządzania Badaniami?

M.Sz.: Mimo relatywnie krótkiego okresu funkcjonowania eBadania cieszą się coraz większą popularnością. Internauci chętnie korzystają z systemu i chwalą sobie jego funkcjonalność. Narzędzie jest ciągle rozwijane, w najbliższym czasie ukaże się kolejna wersja rozwojowa, zawierająca propozycje zgłaszane przez użytkowników.

M.Ch.: Czy mogłaby Pani podać kilka uwag praktycznych dotyczących prowadzenia badań on-line? O czym warto pamiętać i na co zwrócić szczególną uwagę przygotowując się do tego typu projektu?

M.Sz.: Przygotowywanie badań jest procesem złożonym (również badań online), wymagającym gruntownej wiedzy z zakresu metodologii, jak i metod badawczych. Osoba nie mająca styczności z badaniami społecznymi, nierzadko jest przekonana, że przygotowanie dobrej ankiety, to kwestia kilkunastu minut. Otóż nic bardziej mylnego! Niestety w społeczeństwie ciągle pokutuje błędne przekonanie, że „ankietkę” można zrobić w kwadrans, co nie wymaga żadnych specjalnych umiejętności. Sytuację potęguje fakt, że Internet obfituje w różnego rodzaju mini-sondy, które często są nazywane ankietami, a jednopytaniowa sonda nie badająca właściwie nic, nie ma nic wspólnego z rozbudowanym narzędziem badawczym, którego wykonanie powinien poprzedzać okres przygotowań, analiz i testów. Oczywiście można takie badanie przygotować nawet w kwadrans, ale o jakości i rzetelności uzyskanych w ten sposób wyników, nie trzeba chyba długo dyskutować. Najistotniejszą sprawą, jaką musimy sobie odpowiedzieć w momencie projektowania badania, jest określenie czego chcę się dowiedzieć? Na jakie pytanie chcę uzyskać odpowiedź? Jeśli dokładnie wiemy, co stanowi przedmiot naszego zainteresowania musimy odpowiedzieć sobie na pytanie w jaki sposób to zrobić? Inaczej mówiąc, jaka metoda, czy technika badawcza byłaby w naszym przypadku najodpowiedniejsza, byśmy mogli uzyskać jak najbardziej kompleksową odpowiedź na nurtujące nas pytanie.

Aby zwiększyć odsetek wypełnień w naszej ankiecie online powinniśmy: co najmniej 3-krotnie skontaktować się z naszym respondentem - począwszy od zapowiedzi wysłania ankiety, poprzez wysłanie kwestionariusza, aż do podziękowania za wypełnienie ankiety, personalizować kontakty z respondentem; w przypadku użycia list wysyłkowych nie ukazywać masowego charakteru wiadomości, stosować krótki list przewodni; wyjaśnić cel i metodologię badania, dobrze zacząć; kwestionariusz powinno rozpoczynać pytanie interesujące i łatwe, ograniczyć liczbę odpowiedzi w skali; do maksymalnie 5-6 pozycji. W razie jakichkolwiek pytań natury metodologicznej zachęcam do sięgnięcia do rozbudowanego systemu pomocy w serwisie eBadania.

M.Ch.: Dziękuję za rozmowę.

Magdalena Szpunar jest socjologiem, doktorantką Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obecnie finalizuje pracę nad doktorantem na temat Społecznej przestrzeni Internetu. Jest autorką kilkudziesięciu artykułów oraz kilku projektów badawczych oraz współautorką Systemu Zarządzania Badaniami eBadania.pl. W roku akademickim 2006/2007 otrzymała stypendium Uniwersytetu Jagiellońskiego dla doktorantów za osiągnięcia naukowe. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół socjologii Internetu oraz metodologii badania Internetu.

Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")

e-mail: