Neuroempatia
- Szczegóły
- Utworzono: 01 lipca 2015
- Katarzyna Sanna
Mówi się, że zdolność do współodczuwania to cecha typowo ludzka. Jedni mają jej więcej, inni mniej. Od czego zależy - treningu, genów, osobowości? Badania amerykańskich badaczy dowodzą, że to nasze prawe półkule mózgu odpowiedzialne są za jej powstawanie!
Mózg współczujący
Wyobraź sobie, Drogi Czytelniku, że idziesz sobie niczym niepokojony ulicą, myślisz o pięknej pogodzie, fajnej dziewczynie albo chłopaku, który sprzedał Ci pysznego loda, o smacznym obiedzie, który czeka na Ciebie w domu, i nagle słodkie przemyślenia przerywa Ci widok starszego Pana siedzącego na ulicy z trzema psami, proszącego przechodniów o wsparcie. Co robisz, to już zależy od Ciebie - czasami wrzucasz parę groszy, czasami mijasz go niewzruszony. Jednak to, co czujesz w środku, to najprawdopodobniej współczucie. Empatia jest to zdolność do postawienia siebie na miejscu drugiej osoby i odbierania w podobny sposób zachodzących wydarzeń oraz odczuwania podobnych emocji. Cozolino (2006) definiuje empatię jako próbę doświadczenia wewnętrznych doświadczeń drugiego człowieka przy zachowaniu obiektywizmu. Trzeba pamiętać, że empatia nie polega na zalewaniu się uczuciami drugiej osoby i uznawaniu ich za swoje własne. Chodzi o umiejętność wyobrażenia sobie, jak czuje się inna osoba. Innymi słowy, żeby odczuwać empatię, musimy mieć świadomość swojego własnego świata wewnętrznego, gdy wyobrażamy sobie czyjś świat wewnętrzny.
Niektórzy naukowcy uważają, że zdolność do współodczuwania mamy zapisaną w genach. Inni twierdzą natomiast, że warunkiem posiadania empatii jest osiągnięcie odpowiedniego poziomu rozwoju poznawczego lub posiadanie odpowiednio satysfakcjonującej relacji z matką w okresie niemowlęctwa. Odłóżmy teorię jednak na bok, bo empatia, tak samo jak i wszystkie inne zjawiska psychiczne, jest przejawem działania naszego wspaniałego mózgu!
Mapa empatii
Empatia jest związana z działaniem wielu szlaków neurologicznych i nie ma określonego miejsca, odpowiedzialnego za włączanie i wyłączanie współczucia wobec innych. Struktury zaangażowane w powstawanie uczuć empatycznych są rozsiane właściwie po całym mózgu. Żeby jeszcze bardziej zwiększyć galimatias związany z zrozumieniem empatii - na to zjawisko składa się wiele procesów poznawczych, na przykład uwaga, pamięć, teoria umysłu, rozumowanie, elastyczność poznawcza i wiele innych. Ogólnie uważa się jednak, że dwa główne procesy zachodzące w naszym mózgu muszą być obecne, żebyśmy w ogóle byli w stanie poczuć współczucie wobec innej osoby. Przede wszystkim jest to możliwość poznawczego przyjęcia perspektywy innej osoby (empatia poznawcza). Gdy już rozumiemy, jak dana sytuacja jest spostrzegana przez drugą osobę, ważne jest, by poczuć podobne do przeżywanych przez nią uczucia (empatia afektywna).
Najpierw na prawo, a potem na lewo
Najnowsze badania donoszą, że być może zachowania prospołeczne wiążą się z niższym poziomem zorientowania na siebie (self-orientation). Uważa się, że strukturą odpowiedzialną za zawiadywanie tym procesem jest prawy płat ciemieniowy (PPC). Okazuje się, że osoby z dysfunkcjami PPC, co spowodowane jest wypadkiem albo guzem mózgu, częściej doświadczają poczucia duchowej transcendencji. Gorsze funkcjonowanie prawego płata ciemieniowego wiąże się również z większą tendencją do wybaczania. Wydawać by się mogło, że wszystkie te elementy są składowymi empatii. Wnioski z badań Bricka Johnstone'a i jego współpracowników wskazują jednak, że niektóre aspekty empatii są związane z lepszym działaniem płata ciemieniowego. Według autorów, żeby współczuć innym osobom, człowiek musi mieć całkowitą świadomość swojego self, dzięki czemu może zrozumieć oraz skupiać się na odczuciach i potrzebach innych. Wyższy poziom empatyczności wiąże się z bardziej wydajną pracą prawej półkuli mózgowej, ale również z działaniem płata czołowego, szczególnie lewego. Płat czołowy między innymi jest odpowiedzialny za poznawczą elastyczność, czyli możliwość przełączania myślenia z jednej rzeczy na drugą. W odniesieniu do empatii umiejętność ta wiąże się ze zmianą perspektywy z siebie na kogoś innego.
Empatia, jako wytwór naszego mózgu, jest zjawiskiem, które jest unikatowe dla naszego gatunku. Oby nasze prawe półkule działały jak najlepiej, żebyśmy mieli jej jak najwięcej.
Na podstawie:
- Brick Johnstone, Dan Cohen, Kirk R. Bryant, Bret Glass, and Shawn E. Christ. Functional and Structural Indices of Empathy: Evidence for Self-Orientation as a Neuropsychological Foundation of Empathy. Neuropsychology. 2015, Vol. 29, No. 3, 463–472
- Cozolino, L. (2006). The neuroscience of human relationships. New York, NY: Norton.
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
