Ja biorę, ty bierzesz?
- Szczegóły
- Utworzono: 05 marca 2014
- Katarzyna Sanna
W mediach od wielu lat panuje nagonka na „upadające gwiazdy”. Plotkarskie magazyny i portale rozpisują się o skandalach z udziałem mniejszych i większych gwiazd. Czasopisma z kompromitującymi zdjęciami rozchodzą się jak ciepłe bułeczki. Czy ciągłe pokazywanie młodym gwiazd borykających się z narkotykowymi problemami może mieć na nich negatywny wpływ i zachęcać do brania?
W świecie showbiznesu sensacja goni sensację. Najbardziej „gorące” tematy to te, w których albo gwiazdy nawiązują nowe romanse, zdradzają się, rodzą dzieci, albo staczają się na samo dno. W 2011 roku wszystkie plotkarskie gazety żyły niespodziewaną śmiercią piosenkarki Amy Winehouse, która według wyników śledztwa zmarła w wyniku wstrząsu wywołanego intensywnym przyjmowaniem alkoholu po okresie abstynencji. Ostatnio z kolei znany aktor Philip Seymour Hoffman zmarł prawdopodobnie w wyniku przedawkowania heroiny. Został znaleziony ze strzykawką w ramieniu przez swojego asystenta. Tragiczne „końce” gwiazd są doskonałą pożywką dla mediów, które nie stronią również od towarzyszenia celebrytom w ich równie pochyłej w dół. Ten, kto śledzi gazety bądź programy plotkarskie, nie raz miał już okazję widzieć zdjęcia czołowych modelek wciągających kokę, idoli nastolatek prowadzących samochód pod wpływem alkoholu. Znany z serialu „Dwóch i pół” Charlie Sheen z dumą publicznie chwalił się, ile dziennie bierze narkotyków.
Często się zdarza, że dla młodych ludzi gwiazdy większego bądź mniejszego formatu mogą stanowić wzór do naśladowania. I kiedy nie ma nic złego w tym, żeby młodzi angażowali się w działalność charytatywną albo realizowali się sportowo tak jak swoi idole, kwestia rozpowszechnienia publikacji o ekscesach alkoholowych i narkotykowych gwiazd może budzić pewnego rodzaju niepokój, szczególnie w kontekście teorii społecznego uczenia się. Zakłada ona, że uczenie się zachowań nie jest tylko efektem warunkowania, ale może ono również być efektem obserwowania zachowań innych ludzi. Według badań Boona i Lomore'a z 2001 roku, aż 75% nastolatków w ciągu swojego życia przeżywało silną fascynację jakimś celebrytą. Prezentowane przez tą osobę zachowania teoretycznie mogą stanowić wzór dla młodej osoby, co z kolei może wiązać się z potencjalnym modelowaniem antyspołecznych, niepożądanych zachowań.
Rachel Shaw wraz z współpracownikami postanowiła sprawdzić, czy rzeczywiście istnieje bezpośredni związek pomiędzy prezentowanymi przez gwiazdy zachowaniami a przyjmowanymi przez nastolatków postawami wobec narkotyków. Analizowano postać Amy Winehouse, która w czasie prowadzenia badań jeszcze żyła. Winehouse była czołową skandalistką, o jej narkotykowych wpadkach ciągle rozpisywały się brytyjskie oraz zagraniczne media. Co ciekawe, w twórczości artystki może odnaleźć dużo przykładów gloryfikacji stanu intoksykacji środkami psychoaktywnymi, tekst bardzo znanej piosenki „Rehab” odnosi się do dylematu piosenkarki wobec podjęcia się leczenia na odwyku. Badanie było podzielone na dwie części: w pierwszej analizowano doniesienia o ekscesach artystki w mediach. Celem takiej analizy było wyszczególnienie pewnych ram, tendencji w pisaniu o zachowaniu artystki. w drugiej części analizowano wypowiedzi nastolatków na temat zachowania Winehouse.
Wyszczególniono trzy rodzaje tendencji relacjonowania wydarzeń z życia piosenkarki. W pierwszej z nich nazwanej „Niespokojny Geniusz” (troubled genius) przeważał pobłażliwy styl pisania o wyczynach Winehouse. Artystka oceniana była głównie jako muzyczna sensacja, jej alkoholowe i narkotykowe ekscesy miały być wyrazem prezentowanej przez nią przynależności do określonej grupy artystów. W późniejszym okresie, w miarę jak coraz więcej w mediach pojawiało się informacji o wpływie uzależnienia na zdrowie piosenkarki, w tego typu publikacjach zaczęto sygnalizować obawy o przyszłość artystki. Ponadto wskazywano, że odpowiedzialność za problemy piosenkarki brały się przed wszystkim z zewnątrz: z niewłaściwej relacji z rodzicami, zaangażowaniem się w szkodzącą artystce relację miłosną. W grupach focusowych nastolatkowie nie wyrażali obaw wobec zdrowia Winehouse, a raczej krytycyzm i cynizm w odniesieniu do jej zachowania, które traktowali jako wyraz marnowania talentu. Usprawiedliwiania o zewnętrznych przyczynach uzależnienia traktowali jako formę autopromocji.
Drugi rodzaj narracji o piosenkarce, „Tracąc cierpliwość” (loosing patience), wyrażał zmęczenie oraz zniecierpliwienie zachowaniem Winehouse zarówno wśród autorów artykułów, jak i nastolatków, którzy oceniali jej zachowanie jako nużące.
Trzeci typ pisania o artystce (Glamorisation or gritty realism) odnosi się do ambiwalencji obecnej zarówno w mediach, jak i wśród nastolatków. Dotyczy ona głównie tego, czy opowieści o zażywaniu narkotyków odzwierciedlają rzeczywistość, czy może jest to fikcja, przesada, karykatura. Podniesiona była również kwestia, czy sposób pisania o problemach wokalistki ma za zadanie zniechęcać czytelników do powielania jej zachowań, czy może je gloryfikować.
Badania Shaw dowiodły, że wpływ modelowania zachowania gwiazd na zachowanie nastolatków może być przesadzony, chociaż badaczka przyznaje, że relacja młodych ludzi z mediami nie jest do końca poznana.
Badania ukazały się w : Health, Risk and Society
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
