Kłamstwo czterolatka kłamstwu ośmiolatka nierówne
- Szczegóły
- Utworzono: 24 lipca 2013
- Kamila Pasek
Kłamać można na dwa sposoby: niewinnie i wyrafinowanie. Badania pokazują, że z każdym typem kłamstwa związane są dwie zupełnie odrębne zdolności umysłowe, które pojawiają się już w okresie dzieciństwa.
Teorie umysłu mówiące o systemie pojęć, który umożliwia ludziom wyciąganie wniosków o stanie umysłu innych osób na podstawie obserwacji ich zachowań, mimiki czy gestów, stanowią podstawę przystosowawczą zachowań społecznych. W ich kontekście umysł działa dwojako. Z jednej strony odbiera szereg sygnałów płynących z zewnątrz i układa je w całość, tworząc tym samym umysłowe reprezentacje rzeczywistości, z drugiej odpowiada za interpretacje owych reprezentacji. Fałszywe wierzenia powstają na skutek błędów procesu pierwszego, zaś wynikiem interpretacji jest subiektywny punkt widzenia jednostki czy też jej opinia.
Te dwie koncepcje umysłu, zdaniem Yik Kwan Hsu oraz Him Cheunga, są zaangażowane w różnym stopniu w przypadku rozumienia kłamstwa strategicznego i niewinnego white lie.
Czynność kłamania, jak i rozumienie kłamstwa, wymaga od jednostki osiągnięcia pewnego poziomu zdolności umysłowych. Badania wskazują, że white lies są ściśle powiązane z socjalizacją. Przykładowo, dziecko trzyletnie, dostając prezent, który mu się nie spodoba, zakomunikuje to w sposób werbalny bądź niewerbalny, natomiast dziecko sześcioletnie uśmiechnie się i grzecznie podziękuje za prezent, mimo iż nie spełnia on jego oczekiwań. Istotą white lies jest bowiem ukrycie faktycznego stanu/ uczucia, jakie pojawiło się w konkretnej sytuacji, a które w jej kontekście mogłoby być niepożądane. Liczne dane wskazują na fakt, iż ten typ kłamstwa pojawia się już we wczesnym dzieciństwie, ale dopiero około czwartego roku życia.
Drugi typ kłamstwa opiera się na manipulacji reprezentacjami rzeczywistości, wymaga zatem bardziej złożonych zdolności umysłowych. Rozumienie kłamstwa strategicznego tyczy się raczej dzieci w wieku szkolnym. Dlaczego? Otóż ten typ kłamstwa wymaga rozwiniętej kontroli, monitorowania oraz jednoczesnej komunikacji podczas aktywności. Co więcej, istnieje związek pomiędzy rozumieniem kłamstwa strategicznego a tolerancją alternatywnych opinii czy false belief, a więc wiedzy o rzeczywistości, która steruje zachowaniem ludzi. Dzieci przedszkolne nie potrafią tolerować dwóch odmiennych punktów widzenia, wybierają zatem zawsze jedną opcję, stąd też strategiczne kłamstwo wykracza poza repertuar ich aktywności, pojawia się dopiero w wieku szkolnym.
Powiązania pomiędzy rozwojem zdolności umysłowych u dzieci a rozumieniem kłamstwa wydają się być interesujące. Niemniej jednak nie ustalono do tej pory, jaki typ zdolności ma związek z rozumieniem określonego typu kłamstwa.
Badacze z Uniwersytetu w Hong Kongu podjęli się badań, mających na celu rozwikłać zagadkę związku pomiędzy kłamstwem a typem zdolności umysłowych. Założono, że myślenie o intencji innych, a więc second order belief, false belief oraz kontrola, są bardziej skorelowane z kłamstwem strategicznym niż z niewinnym.
Przebadano sześćdziesiąt dwoje dzieci w wieku około 5- 6 lat. Podczas badania dzieci rozwiązywały szereg zadań opartych na historiach, w których to bohaterowie doświadczali kłamstwa biernie lub czynnie.
Wyniki wykazały istnienie związku pomiędzy second order belief a rozumieniem strategicznego kłamstwa. Second order belief wiąże się z umiejętnościami dzieci do rozumowania na temat tego, co myśli druga osoba względem intencji kłamania osoby trzeciej (co myślał Y, kiedy X skłamał?). Natomiast first order belief odnosi się do rozumowania na temat intencji drugiej osoby (czy myślisz, że X skłamał?) i jest to proces wymagający zdecydowanie mniejszych zdolności umysłowych.
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują ponadto na związek pomiędzy zdolnościami do interpretacji a rozumieniem white lies w sytuacji społecznej, wskazując tym samym na kluczową rolę interpretacji w procesie kłamania typu niewinnego.
O ile badaczom udało się potwierdzić separacje pomiędzy dwiema różnymi zdolnościami umysłowymi oraz ich zaangażowanie w rozumienie dwóch typów kłamstwa, to przedstawione badania nie wyjaśniły rozwoju zdolności umysłowych w kontekście umiejętności związanych z rozumieniem kłamstwa. Mimo szczerych wierzeń badaczy, że ich eksperyment pomoże nakreślić koncepcje rozwoju umiejętności kłamania, przedstawione wyniki nie wyczerpały tematu, pozostawiając tym samym interesującą ścieżkę badawczą innym zaintrygowanym tematem kłamstwa naukowcom.
Więcej: Hsu, Y. K., Cheung, H. (2012). Two Mentalizing Capacities and the Understanding of Two Types of Lie Telling in Children. American Psychology Association, 0012-1649/12/$12.00, doi: 10.1037/a0031128.
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
