Rola afektu w myśleniu i relacjach społecznych

Szczegóły

Utworzono: 10 maja 2007

Joseph P. Forgas

Jednym z najbardziej fascynujących zagadnień dotyczących natury ludzkiej jest, nadal bardzo słabo zbadane, wzajemne oddziaływanie na siebie afektu i poznania – emocjonalnych i racjonalnych sposobów radzenia sobie z otaczającym nas światem.

Afekt jest nie tylko wszechobecnym fenomenem wpływającym na nasze zachowania, ale także bardzo potężnym czynnikiem wywołującym szereg ludzkich reakcji, jednak sfera badań nad nim była dość uboga i do niedawna odrzucana na drugi plan, jako mało interesująca badaczy.

Niniejszy artykuł podsumowuje i łączy dotychczasowe oraz najnowsze podejścia do tego zagadnienia, ostatnie teoretyczne, jak również empiryczne prace, ukazując wzajemne oddziaływanie afektu i poznania.

W szczególności koncentruję się na naszych własnych badaniach nad afektywnymi stanami jako predyktorami specyficznych reakcji w odniesieniu do wielu sądów społecznych, zachowań interpersonalnych, włączywszy w to negocjacje, komunikację werbalną, a także techniki wpływu społecznego.

Główne osiągnięcia i niedociągnięcia tej kwitnącej perspektywy badawczej zostały przedyskutowane, a perspektywa przyszłych psychologicznych badań nad poznawczymi i behawioralnymi konsekwencjami stanów afektywnych jest tutaj rozważana.

Wstęp

Od zarania dziejów relacje pomiędzy poznaniem a afektem, przejawiającymi się jako myślenie i uczuciowość, należały do najbardziej fascynujących zagadnień, które zajmowały czas artystom, pisarzom i filozofom. Wybitni myśliciele tj.: Arystoteles, Sokrates, Platon, Epikur, Kartezjusz, Pascal, Kant i wielu innych, rozwodzili się nad wpływem myślenia i afektu na ludzkie interesy.

Afirmowanie pozytywnego afektu i dobrostanu, a deprecjonowanie depresji i smutku stanowią istotne płaszczyzny wielu rozwiniętych społeczeństw i państw (Diener, 2000; Ciarrochi, Forgas & Mayer, 2006). W pewnym sensie nacisk na afekt i poznanie leży w sercu odwiecznego zagadnienia dotyczącego próby zrozumienia podstawowych relacji między rozumowaniem a emocjami w celu zgłębienia natury ludzkiej (Hilgard, 1980).

W obrębie psychologii zainteresowanie afektem wyraźnie wzrosło przez ostatnie kilka dekad, po dosyć długim okresie odrzucania go jako mało znaczącego predyktora ludzkich zachowań czy myśli.

Jeszcze jednak ten progres jest bardzo słaby, ale dobrze rokuje na przyszłość. Nawet definicje terminów takich jak 'afekt' czy 'emocje' są dość problematyczne, a relacje między tymi dwoma a poznaniem stanowią przedmiot intensywnych debat (Forgas, 2006).

Podczas gdy niektórzy badacze koncentrują się na poznawczym poprzedzaniu stanów emocjonalnych, skupiając się na ocenie podwalin emocjonalnych reakcji (eg. Smith & Kirby, 2000), inni zadają alternatywne pytanie: jakie są poznawcze i behawioralne konsekwencje stanów afektywnych, takich jak codzienne nastroje?

Niniejszy artykuł prezentuje rezultaty wielu lat badań eksperymentalnych w naszym laboratorium, dociekających wieloaspektowego wpływu stanów afektywnych i nastroju na myślenie, ludzkie sądy i zachowania. Najpierw jednak zaprezentuję krótki przegląd okoliczności i teorii poprzedzających nasze badania.

Stanowisko historyczne i teoretyczne

Spośród trzech głównych kierunków badawczych ludzkiego umysłu – poznania, afektu i motywacji, tylko afekt pozostawał do tej pory w cieniu i jest tak słabo zbadany (Hilgard, 1980).

Dlaczego tak się stało?

Ten trójstronny podział ludzkiego umysłu został ukształtowany już w XVIII wieku przez ówczesnych filozofów, którzy tym samym utorowali drogę późniejszym behawiorystom, a następnie kognitywistom, których teorie i badania zdominowały psychologię, zaś afekt pozostał sferą niezauważoną i zapomnianą (Hilgard, 1980).

We wczesnych introspekcyjnych eksperymentach Wundta, Titchnera i innych, te trzy elementy były rozważane łącznie, jako komplementarne okna, umożliwiające przeglądanie ludzkich doświadczeń.

Niestety wraz z hegemonią behawioryzmu te trzy domeny zostały uznane za suwerenne i nie powiązane ze sobą dziedziny, które można badać z osobna, co doprowadziło do spadku zainteresowania afektem (Hilgard, 1980).