Różnice w poziomie lęku przed sukcesem, lęku przed porażką oraz nadziei na sukces wśród kobiet i mężczyzn zajmujących stanowiska kierownicze.

Szczegóły

Utworzono: 22 listopada 2011

Justyna Szałaj

Drugi problem badawczy tej pracy dotyczył różnicy między płciami w poziomie nadziei na sukces. Podobnie, jak w przypadku lęku, wyniki okazały się zgodne z oczekiwaniami badacza. Nie wykazano różnic w zakresie natężenia nadziei na sukces między kobietami i mężczyznami. Wynikać to może ze specyfiki zajmowanego stanowiska. Osoby zarządzające, bez względu na płeć, bezustannie wyznaczają cele sobie i podwładnym z nadzieją na jak najlepsze rezultaty. Dyrektor wciąż oczekuje wysokich wyników, pomyślnie rozwiązanych kwestii, intratnych propozycji. W sferze biznesu funkcjonuje tzw.: ,,zarządzanie według celów” (Christensen, 2005;  za: Kozielecki, 2006). Oznacza to, że osoba z wysoką pozycją określa przyszłościowe wizje i strategiczne cele. Zarządzanie firmą bądź placówką oświatową stanowi wyzwanie. Każdy przywódca marzy o spektakularnych osiągnięciach. A tym marzeniom towarzyszy nieustannie nadzieja na sukces.

Uzyskane wyniki mogły być rezultatem specyficznej grupy badanej. Osoby piastujące prestiżowe stanowiska odniosły już sukces zawodowy. W pracy zajmują znaczącą pozycję, co może być przyczyną braku różnic w zakresie lęku przed sukcesem, lęku przed porażką oraz nadziei na sukces, choć  z drugiej strony wydaje się, że właśnie większy sukces zawodowy może sprzyjać powstawaniu lęku (Lęk przed sukcesem, 2008). Mogło mieć to wpływ na powstanie różnic w wynikach.

W wyniku analizy danych pochodzących z zadania projekcyjnego okazało się, że kobiety, znacznie częściej niż mężczyźni, doskonalą się zawodowo. Przyczyną może być dezaktualizacja stereotypów, ale również fakt, że  sytuacja zmusza kobiety do zarabiania na rodzinę. Warunki ekonomiczne obligują do podjęcia pracy zawodowej, bez względu na płeć. Ta świadomość ,,wymusza” zmianę stylu myślenia. Kobiety są bardziej plastyczne, aktywne i podnoszą swoje kwalifikacje. W dzisiejszych czasach tradycyjne rozróżnienie płciowe traci sens. Mężczyźni przestali dominować ekonomicznie nad kobietami (Radziszewska, 2007). W powyższym badaniu doskonalenie zawodowe może wiązać się również z piastowaniem wysokiego stanowiska. Rodzaj pracy ,,narzuca” konieczność szkolenia się i nabywania nowych umiejętności.

Ponadto mało zaskakujące okazało się to, że kobiety znacznie częściej biorą urlop macierzyński oraz wypowiadają się pozytywnie o rodzinie. W gospodarstwie domowym, tak jak w miejscu pracy, istnieje podział ról. Zazwyczaj kobiety rezygnują z kariery, by oddać się opiece nad dziećmi.  Mężczyźni nie zmagają się z takim problemem, ponieważ bardzo rzadko decydują się na przerwanie pracy z powodu pojawienia się dziecka w rodzinie. Dzieje się tak tylko wtedy, gdy mężczyzna jest bezrobotny lub kobieta zarabia więcej (Bradley, 2008).

„Macierzyństwo jest podstawową społeczną i biologiczną rolą kobiety” (Pospiszyl, 1986 s. 124). Przez wieki rodzina była bardzo istotnym, a wręcz głównym i jedynym polem działalności  podejmowanej przez kobiety, przez pryzmat której definiowane były jej relacje z innymi ludźmi oraz grupami społecznymi. Decydujące znaczenie miała też w określaniu jej pozycji społecznej, a nawet w określaniu jej tożsamości. To rodzina determinowała jej zachowania, aspiracje, postrzeganie świata oraz kształtowała osobowość. Rola kobiety jako żony i matki była i jest najważniejsza dla prawidłowego funkcjonowania komórki społecznej, jaką jest rodzina (Węgrzyn, 2008). Początki każdego istnienia ludzkiego powstają w organizmie kobiety. Jednocześnie ,,rodzą się” w niej nowe zachowania, często instynktowne, które pozwalają doskonale wypełniać powierzoną jej rolę matki we wszystkich możliwych aspektach. Matka kocha miłością bezwarunkową, wszechogarniającą, wszechobecną i nieustającą (Pospiszyl, 1986).  Rodzina i łącząca ją więź jest najważniejsza z perspektywy kobiety. To wpływa na pozytywną ocenę tego, co jej najbliższe.

W świetle uzyskanych wyników można dostrzec, że mężczyźni częściej wspominają zarówno o zawarciu, jak i rozpadzie małżeństwa oraz mają negatywne opinie na temat rodziny. Uzyskane wyniki mogą mieć potwierdzenie socjobiologiczne. Pierwotnie mężczyzna zajmował się jedynie zapewnieniem opieki materialnej. Uczestniczył w polowaniach, trudnił się zajęciami niebezpiecznymi, określany był zdobywcą. Jego celem było zapłodnienie jak największej liczby kobiet i przetrwanie genów. Niechętnie zajmował się domowym ogniskiem oraz potomstwem (Głaz, 1996). Wynikać może to z faktu, że mężczyzna ceni wartości dalekie od wartości przypisywanych rodzinie idealnej. Zależy mu na współzawodnictwie, prestiżu, dominacji i wolności (Moir i Jessel, 1993). Koncentruje się głównie na rozwoju osobistym i zawodowym (Pufal-Struzik, 2006), rezygnując przy tym z różnego rodzaju związków (Moir i Jessel, 1993). Negatywne opinie na temat rodziny mogą być również rezultatem uwarunkowań kulturowych. Mężczyzna powinien zarabiać pieniądze i odnosić sukcesy. Osoby badane wychowywały się w czasach zdominowanych przez tradycyjny model rodziny, gdzie ojciec zapewniał byt materialny, a matka zajmowała się dziećmi i domem. Ponadto zasady wiary chrześcijańskiej kształtowały i wzmacniały ten schemat.

Po przeprowadzeniu pogłębionej analizy okazało się, iż wysoki lęk przed sukcesem, lęk przed porażką i nadzieja na sukces wśród kobiet wpływa na rozwój i doskonalenie umiejętności zawodowych. Ciągłe podnoszenie kwalifikacji może stanowić próbę stłumienia lęku, a świadomość posiadania rozległej wiedzy i doświadczenia sprzyja nadziei na sukces. Ponadto w grupie z wysoką nadzieją na sukces kobiety wymieniają więcej cech pozytywnych i mniej negatywnych dla pracy w porównaniu do mężczyzn.

Uzyskane wyniki napawają optymizmem. Ukazują kobiety, jako jednostki silne, kształcące się i dążące do sukcesu. Są ambitne, zaangażowane i oddane swojej pracy. Co więcej, kobiety z wysokim lękiem przed sukcesem znacznie częściej niż mężczyźni traktują swoją pracę jako pasję. Można wnioskować, że bariery w rozwoju kobiet tkwią bardziej w normach społecznych i obyczajach, niż w kobiecych możliwościach i umiejętnościach (Pufal-Struzik, 2006).

Niski poziom nadziei na sukces wiąże się również z ciągłym doskonaleniem umiejętności zawodowych, a ponadto ze zgubnym ,,biegiem” za karierą u kobiet. Paradoksalnie, brak wiary we własne możliwości łączy się z podnoszeniem kwalifikacji i zabieganiem o pozycję. Odzwierciedla to tzw. ,,szklany sufit”. Kobiety uczą się, zdobywają doświadczenie, a mimo to niełatwo im odnieść sukces. Droga awansu damskiej części społeczeństwa na stanowisko kierownicze jest zdecydowanie trudniejsza niż droga męska. Kobiety są zobligowane pracować ciężej i efektywniej, rywalizując o pozycję z mężczyznami.

Niski poziom lęku przed sukcesem związany jest z ciągłym doskonaleniem umiejętności zawodowych oraz pozytywnymi opiniami na temat rodziny. Kobiety z niskim poziomem lęku podnoszą swoje kwalifikacje, chcą działać. Pragną odnosić sukcesy zawodowe, ale istotne jest również spełnienie w życiu prywatnym.

Mężczyźni z niskim poziomem lęku przed sukcesem i lęku przed porażką częściej wspominają o rozpadzie małżeństwa. Ponadto niski lęk przed porażką wiąże się z powtórnym małżeństwem mężczyzn, co może świadczyć o braku obaw odnośnie przyszłości. Mają pewność, że poradzą sobie w każdej sytuacji. Zarówno prywatnej, jak i zawodowej. Nie boją się ryzykować, aby poprawiać jakość swojego życia.

Kolejny problem badawczy dotyczył kwestii, czy miejsce zamieszkania różnicuje poziom badanych zmiennych. Powyższe wyniki świadczą o tym, iż osoby mieszkające w Warszawie nie różnią się od badanych z Białegostoku pod względem odczuwanego poziomu lęku. Co więcej, miejsce zamieszkania nie różnicuje poziomu nadziei na sukces. W wyniku analizy zadania projekcyjnego okazało się, że mieszkańcy Warszawy są bardziej zadowoleni z wykonywanej pracy, pozytywnie się o niej wypowiadają, ale również częściej podążają za karierą oraz inwestują w siebie. Wynikać to może z większych możliwości wyboru miejsca pracy, jak również może się wiązać z wyższymi zarobkami w województwie mazowieckim. Natomiast mieszkańcy Białegostoku częściej deklarują rozpad małżeństwa i negatywnie opisują miejsca pracy. Analogicznie, może być to rezultatem niewystarczającej ilości stanowisk i niskiego wynagrodzenia. Polska Wschodnia uczestniczy w programie rozwoju społeczno gospodarczego. Prężnie usiłuje dorównać Polsce Centralnej i Zachodniej w zakresie postępu ekonomicznego i społecznego. Jednak, mimo podjętych starań, wciąż stopa bezrobocia utrzymuje się na wysokim poziomie, co przekłada się na niezadowolenie mieszkańców.