Kiedy kobieta uczy się miłości
- Szczegóły
- Utworzono: 16 listopada 2006
- Marzena Lipka
Kilka słów teorii…
Chociaż w pracy zamierzam skoncentrować się na przeżyciach kobiety w związku, to pewne elementy nawiązywania więzi (zwłaszcza w tych pierwszych miesiącach życia) są podobne u obu płci.
O roli wczesnodziecięcych doświadczeń pisał John Bowlby (za: Cassidy i Shaver, 1999) - twórca teorii przywiązania.
Według niego ta zadziwiająco silna więź – widoczna szczególnie wtedy, gdy jest zrywana – jest biologicznie uwarunkowanym pragnieniem bliskości, a nie skutkiem skojarzeniowego procesu uczenia się. Teoretycy psychoanalizy i pragmatu uczenia się postulowali, że przyjemność doświadczana podczas zaspokajania popędu głodu (karmienie piersią) zaczyna być kojarzona z obecnością matki.
Bowlby zdecydowanie sprzeciwia się temu poglądowi. Jego zdaniem dzieci przywiązują się do swoich matek niezależnie od tego czy zaspokajają one ich potrzeby fizjologiczne czy wręcz przeciwnie - krzywdzą je.
Zachowania przywiązaniowe zorganizowane są w „behawioralny system przywiązania”, umożliwiający jednostce elastyczne reagowanie na zmiany w otoczeniu podczas prób osiągnięcia określonego celu.
System ten jest stale aktywny (na różnych poziomach aktywacji), a jego główną funkcją staje się utrzymanie bliskości do matki a w przyszłości do wszystkich ważnych osób, ponieważ teoria przywiązania Bowlby’ego odnosi się do całego życia jednostki.
Więź przywiązaniowa istnieje stale, niezależnie od obecności zachowań przywiązaniowych, które rzadko kiedy bywają hamowane. Umieszczona poniżej tabela prezentuje zachowania podejmowane w celu uzyskania bliskości z figurą przywiązania we wczesnym dzieciństwie i analogiczne w dorosłości.
| Lista zachowań w relacji przywiązania między matką i dzieckiem | Lista zachowań w relacji przywiązania między dwojgiem kochanków |
| Płacz (skuteczny w regulowaniu emocji) | Płacz, przedstawianie swego złego losu, narzekanie, „osoba cierpiąca” (sposoby na zdobycie zainteresowania i współczucia) |
| Wokalizacja | Rozmowa, krzyk |
| Podążanie za | Podążanie wzrokiem, obserwowanie, spoglądanie na siebie, współdziałanie |
| Uśmiech | W zależności od sytuacji i intencji, np. uśmiech uwodzicielski, uśmiech serdeczny, szczery śmiech |
| Przywieranie | Wtulanie się |
| Eksploracja w bezpiecznej odległości od matki | Niektóre kobiety relacjonują, że potrafią spokojnie pracować, wiedząc jedynie, że ich partner przebywa w tym samym pomieszczeniu. Generalnie jednak chodzi o pewność, jaką daje świadomość „posiadania” kogoś bliskiego, niezawodnego, do kogo w każdej chwili w razie problemów można się zwrócić |
| Podnoszenie ramion na powitanie matki | Zachowanie, które utrwaliło się i występuje w wielu kulturach. Nie tylko na powitanie, również w tańcu kobiety opierają ramiona na mężczyznach |
| Ssanie | Branie, dzielenie się czasem, przedmiotami, radami |
Tab. 1. Lista zachowań w relacji przywiązania. Źródło: opracowanie własne.
Doświadczenia w relacji z figurą przywiązania zostają uwewnętrznione i funkcjonują jako Wewnętrzne Modele Operacyjne (umysłowe reprezentacje figury przywiązania, self oraz otoczenia). Służą one regulacji, interpretacji i przewidywaniu zachowań, myśli i uczuć zarówno figury przywiązania jak i self (Czub, 2006).
Ludzie korzystają z nich, kiedy decydują, jakiego zachowania przywiązaniowego użyć w określonej sytuacji i wobec określonej osoby, aby uzyskać bliskość bądź akceptację.
Dzięki nim posiadają informacje (subiektywne) o zasadach funkcjonowania świata, oczekiwaniach innych wobec nich, ich umiejętnościach, możliwościach, o ich miejscu w relacji, o tym, co powinni a czego im nie wolno. Wchodzą w związki, budując nowe doświadczenia tak, aby były one zgodne ze sprawdzonymi, „niezawodnymi ustaleniami” z przeszłości (Czub, 2006).
Style przywiązania
Crittenden (1997) nie uwzględnia dezorganizacji zachowań przywiązaniowych. Twierdzi, że dzieci zawsze stosują jakieś strategie. Dopiero ich nadmierne nasilenie uznać można za nienaturalny przejaw zachowania.
Wyróżnia ona trzy wzorce przywiązania, charakterystyczne dla wieku przedszkolnego:
- strategia zrównoważona (styl bezpieczny),
- strategia zniewalania (styl ambiwalentny),
- strategia obronna (styl unikający).
W dodatku spotykamy również dzieci używające selektywnie w zależności od zachowania opiekuna strategię obronną i zniewalającą. Bowlby (za: Cassidy i Shaver, 1999) również wyróżnił trzy podstawowe style przywiązania, które przesądzają o jakości relacji wśród dorosłych.
Jestem kochana, więc kocham…
Dzieci bezpiecznie przywiązane odbierają figurę przywiązania jako dostępną, responsywną w razie potrzeby, doświadczają bliskiej i przewidywalnej więzi.
W dorosłości kobiety takie kreują „życzliwą” rzeczywistość, potrafią zaufać partnerowi, wierzą we własną wartość. Są też spokojne, nawet jeśli nie osiągają tego, czego chcą.
W bliskich związkach czują się bezpieczne, potrafią budować relacje zachowując jednocześnie swoją odrębność. Bardzo rzadko martwią się o to, że będą porzucone lub, że inni ludzi zanadto się do nich zbliżą. Ważne więzi zazwyczaj kojarzą im się ze szczęściem, przyjaźnią oraz zaufaniem (Król-Kuczkowska, 2005).
