Proaktywność w obliczu zwolnień

Szczegóły

Utworzono: 12 marca 2009

Agnieszka J. Mackiewicz

O proaktywności w działaniu zrobiło się głośno za sprawą książek Stephena Coveya. Wskazywał on, że ludzie proaktywni są ulepieni z zupełnie innej gliny – inaczej myślą, inaczej działają, inaczej podchodzą do wyzwań i problemów (Covey, 2007). Najczęściej o umiejętności bycia proaktywnym mówiło się dotychczas w kontekście działań pracowników na rzecz dobrobytu firmy i ich własnej wysokiej pozycji w jej ramach (Crant, 2000; Grant, Ashford, 2008). Jednak zmiany, jakie ostatnio zachodzą w gospodarce – kryzys i powiązane z tym decyzje o redukcjach kadrowych na dużą skalę – powodują, że na proaktywność zaczyna się patrzeć także z innej perspektywy – jako na czynnik, który może mieć wpływ na umiejętność radzenia sobie pracownika z wizją zwolnienia i koniecznością poszukiwania nowego miejsca pracy.

Zacznijmy jednak od zdefiniowania samego pojęcia proaktywności. Według ogólnej definicji proaktywny to dążący do inicjowania zmian i kontrolujący sytuację, a nie jedynie reagujący na nią (Collins Essential English Dictionary, 2006). W odniesieniu do psychologii zarządzania proaktywność zyskuje znacznie bogatszy opis i staje się działaniem zorientowanym na zmiany i inicjowanym przez samego zainteresowanego w ramach środowiska pracy i tym samym działanie to odróżniane jest od prostego reagowania na zmiany post factum (Gross, 1998). Wskazywane jest, iż osobowości proaktywne nie tylko przejmują kontrolę i kształtują swoje środowisko pracy tak, by stanowiło dla nich miejsce pełne możliwości, ale także lepiej radzą sobie z tymi zmianami, która zostają im narzucone w ramach organizacji, między innymi dzięki temu, że ich umiejętność adaptacji jest znacznie wyższa (Bateman, Crant, 1993).

W ciągu pierwszych lat badań nad osobowościami proaktywnymi skupiano się głównie nad kwestiami, jak poziom proaktywności oddziałuje na efektywność pracownika i w jakim stopniu przyczynia się do osiągania celów stawianych przez organizację (Bateman, Crant, 1993). Jednak od 2000 roku zauważyć można zmianę podejścia i szersze spojrzenie na pojęcie proaktywności. Zaczęto podkreślać istnienie zależności pomiędzy poziomem proaktywności pracownika, a jego zachowaniem w sytuacji zmiany organizacyjnej. Wskazywano wtedy, iż postawa proaktywna to z definicji postawa zorientowana na zmianę i może mieć wpływ na sukces całej organizacji w okresie przekształceń (Crant, 2000; Dutton, Ashford, O’Neill, Lawrence, 2001).