Porównanie metod badawczych

Szczegóły: Utworzono: 18 lutego 2006; Jarosław Świątek

Aby móc wyjaśniać, a co za tym idzie przewidywać i kontrolować zachowania społeczne, psychologowie społeczni stworzyli cały szereg reguł badawczych, które w sposób istotny przyczyniają się do poznawania wielu zachowań ludzkich.

Wykaz, podział oraz krótki opis wad i zalet tych metod przedstawiam w tabeli poniżej, którą (nieco się różniącą konkretnymi przykładami) także prezentuje Cialdini, Kenrick i Neuberg (2003).

Tabela 1

Metoda	Opis	Zalety	Wady
Obserwacja naturalna	Ukryta obserwa- cja zachowania w naturalnych warunkach Przykład: Obserwacja zachowań konsu- mentów w super- marketach: sposób wybie- rania towarów, czas poświęcony na porównywanie ich itp.	Zachowania są spontani- czne	Niektóre interesujące zachowania nie należą do codzien- ności Uleganie tzw. "błędowi obserwatora" - zwracanie uwagi na pewne aspekty kosztem innych
Studia przypadków	Dogłębne badanie osoby lub grupy Przykład: Analiza zacho- wania osoby z usuniętą częścią płata czołowego z uwzględnieniem badań klinicznych.	Bogate źródło hipotez Pozwala badać rzadkie zachowania	Błąd obserwatora Niemożliwość generalizacji wyników na całe społeczeństwo Brak wglądu w przeszłość z pełną jej złożonością
Badania archiwalne	Badanie zbiorów dokumentów dotyczących wielu przypadków Przykład: Analiza ilości rozwodów w okresie separacji Księżnej Diany i Karola, przepro- wadzona w Wielkiej Brytanii	Dostęp do dużych zbiorów danych	Wiele interesujących zjawisk nie pozo- stawia po sobie śladu w archiwach
Sondaże	Badacze zadają bezpośrednie pytania swoim badanym Przykład: Sondaże preferencji wyborczych	Pozwala na mierzenie cech nieobserwo- walnych	Ludzie, odpowia- dający na pytania mogą nie stanowić reprezentatywnej próby społecznej Badani mogą udzielać odpowiedzi autprezentacyjnych
Testy psychologiczne	Badacz stara się ocenić zdolności, motywy czy przekonania badanych Przykład: Test na inteligencję	Pozwala na mierzenie cech nieobserwo- walnych	Testy mogą być nierzetelne (dawać rozbieżne wyniki) Testy mogą być nietrafne (mierzyć nie to, co powinny)
Eksperymenty laboratoryjne	Badacz bezpośrednio manipuluje zmiennymi i obserwuje ich wpływ na zachowania uczestników eksperymentu w laboratorium	Pozwala na wyciąganie wniosków na temat związków przyczynowo - skutkowych Pozwala kntrolować czynniki zewnętrzne	Reakcje badanych mogą nie być naturalne, ponieważ wiedzą oni, że są obserwowani. Sztuczna manipulacja może nie oddawać rzeczywistych wydarzeń
Eksperymenty naturalne	Podobnie jak w badaniach laboratoryjnych, z tym że odbywają się w warunkach naturalnych Przykład: Badania nad „stopą w drzwiach” przeprowadzone przez Dariusza Dolińskiego (2003)	Pozwala na wyciąganie wniosków dotyczących związków przyczynowo - skutkowych Reakcje badanych są w większym stopniu naturalne	Manipulacje nie muszą odpowiadać istotnym zdarze- niom, zachodzącym w sposób naturalny Mniejsza kontrola nad zmiennymi niż w laboratorium

Najlepszą metodą badawczą wydają się być metody eksperymentalne, które pozwalają na ścisłe kontrolowanie zmiennych, a dzięki temu wyciąganie wniosków przyczynowo – skutkowych.

Tylko wiedza co jest konsekwencją czego, pozwala na dokładne zrozumienie, wyjaśnienie i kontrolę konkretnych zachowań. Pozostaje mieć nadzieję, że zniekształcenia zachowania związane z nienaturalnością tych sytuacji nie zakłócają w sposób istotny naturalnych reakcji osób badanych na zmienne.

Co jest jednak szczególnie ważne to fakt, że nie każdą metodą można badać wszystkie możliwe zjawiska społeczne, co już częściowo pokazuje wprost zestawienie bilansu w Tabeli 1. Ciężko sobie wyobrazić, żeby przeprowadzać eksperymenty laboratoryjne na osobach z zaburzeniami psychicznymi – chociażby ze względów czysto etycznych. Nie zawsze można też badać postawy przez obserwację konkretnych zachowań (LaPiere, 1934).

{rdaddphp file=moje_php/autorzy/jswiatek.html}

Literatura

{rdaddphp file=moje_php/ksiazki/cialdini_spoleczna_tajemnice.html}
{rdaddphp file=moje_php/ksiazki/dolinski_techniki_wplywu.html}
LaPiere, R. T. (1934). Attitudes and actions. Social Forces, 13, 230 – 237.

Autor: Jarosław Świątek

Redaktor Naczelny

Psycholog społeczny, absolwent Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej we Wrocławiu, założyciel Szkoły Inteligencji Emocjonalnej, komentator medialny i popularyzator nauki. W jego kręgu zainteresowań związanych z psychologią znajduje się psychologia społeczna, psychologia emocji i motywacji.

Tags:

Dodaj komentarz

JComments