Po co nam pamięć?
- Szczegóły
- Utworzono: 24 czerwca 2015
- Joanna Michalska
Pamięć ludzka jest niesamowitym mechanizmem. Dzięki niej rozpoznajemy naszych bliskich, zdobywamy wykształcenie, wspinamy się po szczeblach kariery.
Dzięki niej ulubiona piosenka kojarzy nam się z miłymi chwilami, a zapach szarlotki przypomina błogie wakacje u babci. Niestety, pamięć nie jest mechanizmem idealnym – w naszym mózgu równie mocno kodują się wspomnienia pozytywne i negatywne. Bywa tak, że te drugie są zakorzenione na tyle mocno, że odciskają piętno na całe nasze życie.
Co to jest pamięć
Pamięć może wydawać się czymś bardzo prostym – widzimy, słyszymy lub odczuwamy coś, zapisujemy to w mózgu – a w zasadzie w większości przypadków to „coś” zapisuje się samo – i pamiętamy. Okazuje się, że sprawa jednak nie jest aż taka prosta. Pamięć jest złożonym systemem, który może przypominać skomplikowaną budowę serca czy innego organu. Możemy pamiętać coś przez kilka minut, a coś innego będziemy w stanie przypomnieć sobie po kilku dniach czy nawet latach. Dzieje się tak, ponieważ wyróżniamy kilka rodzajów pamięci, a w odniesieniu do każdego z nich rozróżniamy inne procesy pamięciowe.
Aby łatwiej było zobrazować te różnorodności, wyobraźmy sobie dwie sytuacje – w pierwszej z nich podróżujesz pociągiem do Sopotu. Podczas tej długiej podróży poznajesz interesującą osobę, z którą chciałbyś utrzymać kontakt w przyszłości. Chcesz wziąć od niej numer telefonu, ale nie masz nic do pisania, próbujesz więc zapamiętać numer tak, aby później zapisać go w domu. Zanim docierasz do domu, spotykasz swojego bliskiego znajomego, którego nie widziałeś kilka lat. Rozmawiasz z nim i nagle uświadamiasz sobie, że numer telefonu, który próbowałeś zapamiętać, wyleciał z Twojej głowy. Usilnie wytężasz wszystkie komórki, aby go przypomnieć, ale niestety ten zabieg jedynie zwiększa Twoją złość i frustrację. Numer telefonu uleciał bezpowrotnie. Tak działa pamięć krótkotrwała – jest to pamięć operacyjna, która powoduje, że zapamiętujemy to, co wydarzyło się chwilę temu.
W drugiej sytuacji wspominasz z przyjaciółmi czasy studiów. Choć minęło już pięć lat, bez większego problemu jesteś w stanie przywołać w pamięci, czego dotyczył egzamin, którego nie zdała większość Twoich kolegów z roku. Sam go nie zdałeś, a poprawa kosztowała Cię wiele energii, bezsennych nocy i stresu. Tak działa pamięć długotrwała, która determinowana jest przez czynniki z jakiegoś powodu ważne dla danej osoby. Do pamięci długotrwałej trafia także wiedza często powtarzana czy przypominana, dlatego osoba 30-letnia jest w stanie bardzo łatwo przypomnieć sobie ulubioną rymowankę z dzieciństwa.
Jak zapamiętujemy
Każdego dnia do naszego mózgu dociera niezliczona ilość bodźców i informacji. Mózg człowieka jest bardzo pojemy, ale nie na tyle, aby zapamiętać te wszystkie zewnętrzne czynniki. Jak to się dzieje, że zapamiętujemy akurat te, a nie inne rzeczy? Jak to się dzieje, że niektóre rzeczy zostają w naszej pamięci na dłużej? Otóż na proces zapamiętywania ma wpływ wiele aspektów, takich jak na przykład emocje, świadomość czy ocena ważności danego czynnika – im informacja zewnętrzna jest ważniejsza dla człowieka, tym mocniej zapadnie mu w pamięć. Należy pamiętać, że również częste powtarzanie jest kluczem do lepszego zapamiętania informacji, stąd przed ważnym egzaminem warto powtórzyć wyuczony materiał kilka razy.
Bez pamięci trudno byłoby nam normalnie funkcjonować. Pamięć jest procesem, który trwa nieustannie, nawet wtedy gdy nie jesteśmy tego świadomi. Pamięć ma każdy, choć u niektórych jest ona gorsza, u innych lepsza. I pomimo że czasem marzymy o tym, by zapomnieć jakieś wydarzenie, to ogólnie pamięć niezwykle ułatwia nam życie – dzięki niej rozumienie świata staje się łatwiejsze i bardziej poukładane.
Do poczytania:
- Han, S.W.. Working memory contents enhance perception under stimulus-driven competition. MemCogn (2015) 43:432-440
- Maruszewski, T. Psychologia poznania. Sposoby rozumienia siebie i świata. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk, 2001
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
