O kreatywności słów parę
- Szczegóły
- Utworzono: 18 września 2013
- Katarzyna Sanna
O kreatywności dużo się mówi: w internecie jak grzyby po deszczu wyrastają poradniki dotyczące tego, jak ją odnaleźć i pobudzać. Przekaz jest taki, że zdecydowanie trzeba ją mieć: w pracy, w kuchni, w sypialni, sposobie ubierania się, a nawet - jak namawia Perfekcyjna Pani Domu - sposobie układania ręczników.
Wydawać by się mogło, że mniej więcej orientujemy się, czym jest kreatywność, ale czy na pewno? W środowisku naukowym nie ma zgody co do jej dokładnej definicji. Z próbą zdefiniowania tego zjawiska mierzyły się już psychologia behawioralna, społeczna, filozofia, ekonomia. W zasadzie można powiedzieć, że w zależności od perspektywy rożnie się o kreatywności mówi i odmienne jej aspekty wyróżnia.
Potocznie o kreatywności mówi się jako o postawie twórczej. Bardziej rozbudowana definicje przedstawia Torrance (1969), według którego kreatywność objawia sie poprzez poszukiwanie nowych rozwiązań w sytuacji, gdy mamy jakiś problem (naturalnie problem można również rozumieć w kategoriach zadania bądź wyzwania). Jest to zatem proces wymagający stawiania hipotez, ich testowania, oceniania i wprowadzania ewentualnych nowych innowacji. Ważną cechą kreatywności jest przede wszystkim świeżość pomysłów, branie pod uwagę różnych punktów widzenia, przekraczanie pewnych utartych już sposobów myślenia, zauważanie nowych relacji pomiędzy ideami.
Obecnie (2000) w odniesieniu do kreatywności mówi się o kreatywności wysokiej oraz zwyczajnej. Feldman, Csikszentmihalyi & Gardner opisują wysoką kreatywność jako „osiągnięcie czegoś niezwykłego i nowego, czegoś, co przekształca i zmienia pole działalności w sposób znaczący. . . takie rzeczy, które ludzie robią, że zmienia się świat”. W odniesieniu do kreatywności zwyczajnej Seltzer i Bentley (1990) piszą, że jest to stosowanie wiedzy i umiejętności w nowy sposób, by osiągnąć założony cel. Aby osoba mogła charakteryzować się kreatywnością, musi realizować pewne warunki:
- Być zdolnym do rozpoznawania nowych problemów;
- Umiejętnie robić transfer nabytej już wcześniej wiedzy w celu rozwiązania problemów;
- Wierzyć, że nauka jest procesem ciągłym, wymagającym prób i błędów w celu osiągnięcia założonych wyników;
- Być zdolnym do skupienia uwagi w dążeniu do celu.
Maslow (1968) z kolei odcina się od definicji kreatywności „nastawionych na produkt”. Autor zakłada, że kreatywność wcale nie jest procesem, w wyniku którego powstaje coś nowego i użytecznego, a jest to radość i otwarcie się na doświadczenie. Innymi słowy, ludzie kreatywni to tacy, którzy szukają nowych możliwości sprawdzania siebie i czerpią z tego przyjemność. Osoby kreatywne są według Maslowa przede wszystkim szczęśliwe, nie obawiają się tego, co inni mogą powiedzieć, nie boją się swoich impulsów, są mniej kontrolujące i mają mniej zahamowań.
Wiemy już, czym jest kreatywność. Pytaniem pozostaje, w jaki sposób można ją zwiększyć? Psycholodzy badający to zjawisko są przede wszystkim zainteresowani zwiększeniem innowacyjnego myślenia w celu poszukiwania nowych rozwiązań. Dla psychologów klinicznych kreatywność może czasem służyć jako narzędzie dla pacjentów do korzystania z ekspresji artystycznej jako sposobu konfrontowania się z trudnymi uczuciami - na przykład poprzez taniec bądź rysunek. By podwyższyć swoją kreatywność, używa się wielu technik, które skupiają się na różnych aspektach kreatywności, takich jak generowanie pomysłów, myślenie dywergencyjne, metody ponownego klasyfikowania problemów i tak dalej. Niektóre techniki wymagają pracy w grupach, inne mogą być wykonywane samodzielnie. Metody te obejmują gry słowne, ćwiczenia pisemne lub różne rodzaje improwizacji. Ilość tych technik jest niezliczona (najwyraźniej osoby, które je wymyślają, same charakteryzują się dużą kreatywnością) i nie sposób przedstawić ich wszystkich tutaj. Poniżej opisane zostaną najbardziej popularne.
Myślenie miękkie (soft thinking) jest przeciwstawne wobec twardego, logicznego sposobu spostrzegania świata i opiera się na humorze, metaforach, marzeniach, dwuznaczności, zabawie, fantazjach, paradoksie, uogólnieniach, analogiach etc. Taki sposób myślenia sprzyja w próbach odnalezienia podobieństwa i połączeń między rzeczami i procesami. Domeną takiego sposobu funkcjonowania poznawczego jest prawa półkula mózgowa. Dobrym sposobem zastosowania myślenia miękkiego w rozwiązywaniu problemów jest stosowanie metafor bądź porównań, dzięki którym uda nam się spojrzeć na problem z innej perspektywy. Można na przykład zastanowić się, w jaki sposób rozwijanie sprzedaży może być podobne do zdobywania nowej partnerki bądź partnera? Podobieństwa wynikające z ich zastosowania mogą być zaskakujące dla niektórych pań lub panów.
Kreatywne myślenie to nie tylko umiejętność konstruowania, ale również rozkładania rzeczy na prostsze! Czasami trzeba wyzwolić się z wzorów i ustalonych z góry procedur, by ustalić bądź stworzyć coś nowego. Trzymanie się jednej drogi jest zabójcze dla kreatywności, czasami trzeba zaryzykować i być elastycznym. Wiedza, w jaki sposób działają pewne rzeczy, jest przydatna do tego, by zrobić krok do tyłu, zdystansować się i spróbować ten sam problem rozwiązać w inny sposób.
Innym sposobem na zwiększenie kreatywności jest zabawa. Czy mieliście kiedyś okazję uczestniczyć w zabawach grupowych, w których zadaniem było określenie zastosowania nieznanego przedmiotu. Okazuje się, że ludzie biorący udział w takich aktywnościach, potrafią wpaść na niezliczoną ilość pomysłów na zastosowanie np. łyżki do wyciągania oliwek ze słoika. Gra polega na języku wyobraźni, aktywuje pozytywne emocje, angażuje zmysły. Gra pozwala na wentylację i uwolnienie negatywnej energii. Podczas zabawy tworzy się dla jej uczestników bezpieczną przestrzeń na rozwijanie wyobraźni, wypróbowywanie nowych pomysłów.
Znane Mapy Myśli również zaliczane są jako technika wzmacniająca poziom kreatywności, angażująca obie półkule mózgowe. Ważnym elementem tej techniki są Słowa Klucze, czyli najbardziej centralne hasła, związane z problemem. Ich pojawienie się wywołuje lawinę skojarzeń. Podczas korzystania z Map Myśli umysł jest uwolniony od ograniczeń, ze względu na to, że pozwalamy mu fantazjować, uwalnia się tym samym cała wiedza, do której wcześniej nie mieliśmy dostępu, albo nie widzieliśmy jej połączenia z problemem, który mamy rozwiązać.
Kolejną interesującą propozycją jest metoda De Bono "Sześć Kapeluszy". Głównym założeniem tej strategii jest to, że twórcze myślenie jest zasadniczo "myśleniem lateralnym". Jest to metoda opracowana w celu zachęcenia oglądania każdego problemu z różnych perspektyw. Różne kapelusze reprezentują różne sposoby myślenia, np. kapelusz zielony to myślenie twórcze, a osoba nosząca kapelusz czarny odgrywa rolę „dyżurnego pesymisty”. Dzięki temu obserwatorzy mogą zobaczyć problem i próby jego rozwiązania z różnych stron i wybrać tą najbardziej optymalną.
O metodach rozwijania kreatywności można by tworzyć niekończące się opracowania, samych ćwiczeń na kreatywność jest mnóstwo, o czym świadczy mnogość porad w internecie i nie tylko. Warto ćwiczyć swoją kreatywność nie tylko, żeby zwiększyć swoje wyniki w pracy czy na innych polach życia. Nawiązując jeszcze raz do Maslowa: kreatywność to frajda, dlaczego by więc z tego nie korzystać?
Więcej:
- Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50, 370–396
- Taylor, C.W. (1988). Various approaches to and definitions of creativity, ed. Sternberg, R.J.: The nature of creativity: Contemporary psychological perspectives. Cambridge University Press
- Torrance, E. P. (1995) Why Fly? A philosophy of Creativity, Ablex Publishing Co.,Norwood, NJ
- http://www.ekonomik.rzeszow.pl/docs/twm.pdf pobrane: 10.09. 2013
- http://www.euvonal.hu/images/creativity_report.pdf pobrane 10.09.2013
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
