Pełnosprawne postawy wobec osób niepełnosprawnych?
- Szczegóły
- Utworzono: 11 września 2013
- Katarzyna Sanna
Polskie badania wskazują, że postawy wobec osób niepełnosprawnych są zagadnieniem wieloaspektowym. Postawy te mają aspekt behawioralny oraz poznawczy, a te nie zawsze są ze sobą zgodne.
Postawy wobec osób niepełnosprawnych są różnorodne - od skrajnie pozytywnych po skrajnie negatywne, czego z jednej strony wyrazem mogą być coraz częstsze kampanie na rzecz akceptacji i wspierania osób niepełnosprawnych, a z drugiej obraźliwe a przede wszystkim skandaliczne komentarze Janusza Korwina-Mikkego na temat olimpiady dla osób z niepełnosprawnością. Postawy rozwijają się w wyniku oddziaływania czynników środowiska zewnętrznego, są wyuczone i uwewnętrznione przez jednostkę i stanowią pewnego rodzaju kodeks postępowania, odczuwania i myślenia wobec reprezentantów danej kategorii. W przypadku osób niepełnosprawnych zdarza się tak, że postawy te mają rozbieżny charakter, inny na poziomie deklaratywnym, werbalnym i inny na poziomie na przykład behawioralnym. Co to oznacza? Ludzie często ukrywają swoje prawdziwe odczucia, jak na przykład lęk czy niechęć wobec osób niepełnosprawnych ze względu na narzucone kulturowo normy czy konwenanse oraz obawę przed negatywną oceną społeczną.
Mówiąc o postawach wobec osób niepełnosprawnych, można wyróżnić dwa rodzaje badań. Pierwsze zakładają, że postawy te są charakterystyczne dla danej osoby i wynikają z jej cech osobowości czy preferencji. Wyniki badań tej grupy wykazały, że osobowość jest istotnym mediatorem rozwoju postaw, które są skorelowane z takimi cechami jak autorytaryzm, agresja, poczucie własnej wartości, lęk, siła ego, zadowolenie z wyglądu własnego ciała ciała, dwuznacznie pojmowana tolerancja czy zdolności twórcze. Drugi typ badań koncentruje się na założeniu, że w poszczególnych grupach istnieją charakterystyczne cechy, które wpływają na tworzenie się postaw wobec osób niepełnosprawnych, jak na przykład: płeć respondentów, wiek, poziom wykształcenie lub kontakty z osobami niepełnosprawnymi.
Polskie badaczki - Joanna Kowalska oraz Justyna Winnicka, postanowiły sprawdzić, jakie postawy reprezentują studenci warszawskich uczelni wobec osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności (ogólna niepełnosprawność, zespół Downa, osoby ślepe oraz głuche). W badaniu analizowana dwa aspekty postaw: behawioralny oraz poznawczy. Badani musieli wypełnić następujące kwestionariusze: skalę dystansu społecznego Bogardusa, która miała mierzyć aspekt behawioralny, skalę dyferencjału semantycznego, która z kolei miała zmierzyć aspekt poznawczy. Ponadto, w badaniu starano się sprawdzić, jak potrzeba akceptacji społecznej wpływa na rozwój postaw wobec osób niepełnosprawnych - w tym wypadku badani wypełniali Kwestionariusz Potrzeby Aprobaty Społecznej (Questionnaire on the need for social approval).
Ogólnie wyniki badań wskazują na to, że studenci wyrażają pozytywne postawy wobec osób niepełnosprawnych i wyrażają chęć uczestniczenia z nimi w różnych sytuacjach społecznych, jak na przykład pracowanie z osobami niepełnosprawnymi. Badani najmniej optymistycznie podchodzili do kwestii posiadania osób niepełnosprawnych w rodzinie bądź jako bezpośrednich przełożonych. Wyniki badań sugerują również, że w zakresie płci istnieją różnice w prezentowanych postawach w zakresie poznawczym - kobiety wykazują bardziej pozytywne postawy w porównaniu do mężczyzn, choć różnice w tym zakresie mogą wynikać z odmiennego sposobu formułowania sądów pomiędzy płciami.
Co ciekawe, typ niepełnosprawności miał duży wpływ na postawy badanych zarówno w aspekcie behawioralnym, jak i poznawczym. W zakresie tego pierwszego znacznie większy dystans społeczny zauważono wobec osób z zespołem Downa. Oznacza to, że badani wykazali mniej chęci do uczestniczenia w różnych sytuacjach z osobami upośledzonymi umysłowo, szczególnie w sytuacjach bardziej intymnych. Warto również wspomnieć, że z drugiej strony osoby z zespołem Downa były oceniane przez badanych jako bardziej przyjazne czy prawdomówne w porównaniu do osób z innymi niepełnosprawnościami. Takie pozytywne postawy mogą być wynikiem zarówno wiedzy propagowanej w szkołach, jak i przeróżnych kampanii społecznych, związanych z tą tematyką.
Osoby o większej potrzebie aprobaty społecznej charakteryzowały się również w zakresie behawioralnym bardziej pozytywnymi postawami wobec osób niepełnosprawnych. Takiej relacji nie zauważono w aspekcie poznawczym.
Badania ukazały się w: Polish Psychological Bulletin
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
