Psychologia społeczna nr 1 (1) 2006
- Szczegóły
- Utworzono: 06 listopada 2006
- Maciej Chabowski
Przedstawiamy Wam krótki opis pierwszego numeru nowego polskiego czasopisma naukowego, które w całości poświęcone zostało zagadnieniom związanym z psychologią społeczną. Mowa oczywiście o zapowiadanym przez nas wcześniej kwartalniku „Psychologia Społeczna”.
Zanim przejdę do przedstawienia treści zawartych w tym numerze chciałbym przypomnieć, że prezentowane czasopismo jest organem Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej i w założeniach ma ono mieć charakter środowiskowy. Oznacza to, że „Psychologia Społeczna” ma ułatwiać integrację środowiska psychologów oraz sprzyjać rozwojowi naukowej psychologii społecznej.
W skład komitetu redakcyjnego czasopisma weszli: Maria Lewicka – redaktor naczelny (UW), Dariusz Doliński (SWPS), Grzegorz Sędek (PAN, SWPS), Bogdan Wojciszke (PAN, SWPS) oraz Joanna Stefańska – sekretarz redakcji (UW). Warte odnotowania jest także to, że periodyk ten jest pierwszym w Polsce czasopismem psychologicznym, w którym cały proces przygotowywania tekstów do druku odbywa się na drodze elektronicznej.
Przejdźmy do omówienia merytorycznych walorów pierwszego numeru „Psychologii Społecznej”.
Całość podzielona została na trzy części.
-1-
W pierwszej zaprezentowany został Artykuł Wiodący autorstwa Bogdana Wojciszke i Wiesława Baryły pt. „Perspektywa sprawcy i biorcy w spostrzeganiu siebie i innych”, w którym przedstawiono ciekawy model teoretyczny dotyczący spostrzegania społecznego.
Autorzy oparli się w swoich rozważaniach na trzech podstawowych założeniach. Wyjściowym stało się przyjęcie tezy, że większość działań społecznych rozpatrywać można z dwóch perspektyw, tj. z punktu widzenia biorcy lub sprawcy.
Na bazie tego rozróżnienia przyjęto, że jednostki mogą postrzegać siebie i innych w sposób, który maksymalizuje szanse na osiągnięcie założonych celów, a jednocześnie odmienny w przypadku obu wyróżnionych perspektyw.
Trzecie założenie oparto natomiast na stwierdzeniu, że w spostrzeganiu społecznym obserwowalne są dwa główne rodzaje treści – wspólnotowe (istotne dla biorcy zadania) oraz sprawcze (istotne z perspektywy sprawcy). Sformułowane przez Wojciszke i Baryłę tezy odniesione zostały do konceptualizacji i wyników uzyskanych przez innych autorów oraz do badań własnych weryfikujących przyjęte hipotezy.
-2-
Kolejną część tego numeru stanowią Komentarze do artykułu wiodącego. Zostały w nich rozważone wątpliwości i implikacje teorii przedstawionej przez Bogdana Wojciszke i Wiesława Baryłę.
Dyskusję otwiera komentarz Dariusza Dolińskiego „W obronie roli przekonań o własnej moralności”, w którym zaprezentowano alternatywną interpretację wyników przedstawionych w artykule wiodącym odnoszących się do wnioskowania na temat własnej moralności.
„Poznawcze, praktyczne i metodologiczne implikacje perspektywy sprawcy i biorcy” Andrzeja Falkowskiego to próba odniesienia modelu Wojciszke i Baryły do trzech dziedzin: psychologii poznawczej, psychologii zarządzania oraz metodologii nauki.
Kwestię zasadności oraz wątpliwości związanych z dychotomią sprawca – biorca podejmują natomiast Mirosław Kofta – „Perspektywa sprawcy i biorcy: poza dychotomią” i Maria Lewicka – „Opowieść niedokończona, czyli co tajemniczy świat przymiotników może nam powiedzieć o naturze świata społecznego” twierdząc, że wyróżnione perspektywy nie muszą być jedynymi oraz że mogą się one częściowo pokrywać z innymi wymiarami wyróżnionymi przez psychologów społecznych.
Alina Kolańczyk w komentarzu „Obiecujący funkcjonalizm” zwraca z kolei uwagę między innymi na zakres „rodzinnego podobieństwa” treści spostrzegania sprawcy i biorcy, a także funkcjonalizm widoczny w badaniach empirycznych przedstawionych w artykule wiodącym.
Mechanizmom poznawczym związanym z przyjmowaniem obu perspektyw poświęcona została wypowiedź Małgorzaty Kossowskiej i Sławomira Śpiewaka zatytułowana „Perspektywa sprawcy i biorcy w spostrzeganiu społecznym: dwutreściowa czy dwuprocesowa teoria umysłu?”.
Polemika Kingi Lachowicz-Tabaczek „Sprawca i biorca a moralność i sprawność w spostrzeganiu siebie i innych – perspektywa roli czy rola perspektyw?” odnosi się natomiast do założeń Wojciszke i Baryły mówiących o tym, że sprawca koncentruje się głównie na sprawczych aspektach swojej aktywności, a biorca – na aspektach moralnych działań podejmowanych przez sprawcę. Zwrócono tutaj także uwagę na badania wskazujące, że omawiana dychotomia związana jest m.in. z typem kultury, płcią, kontekstem, a także treściami zawartymi w „ja”.
„Psychologia papierowych aktorów” to komentarz napisany przez Wiesława Łukaszewskiego, który w swych rozważaniach koncentruje się między innymi na trafności ekologicznej badań przedstawionych w artykule wiodącym.
Rozważania nad teorią Baryły i Wojciszke kończą Kinga Piber-Dąbrowska i Grzegorz Sędek w pracy „Z perspektywy symbiotycznej: O koncepcji Bogdana Wojciszke i Wiesława Baryły dotyczącej procesów społecznego spostrzegania”. Zastanawiają się oni między innymi nad tym, czy w sposób trafny zidentyfikowano perspektywę i interes sprawcy oraz biorcy.
-3-
Końcowa część numeru zawiera Odpowiedź Autorów na powyższe komentarze. „Perspektywa i treść a działanie” to próba wyjaśnienia wątpliwości oraz podania dodatkowych argumentów potwierdzających słuszność postawionych w artykule wiodącym tez.
Zainteresowanych opisanymi tutaj rozważaniami śpieszymy poinformować, że abstrakty prac, które pojawiły się w pierwszym numerze „Psychologii Społecznej” dostępne będą na stronie internetowej czasopisma (do odwiedzania której gorąco zachęcamy).
Myślę jednakże, iż warto zapoznać się z nimi w całości poprzez lekturę własnego egzemplarza, tym bardziej, że – nawiązując do słów Wiesława Łukaszewskiego – przyjęta w tym wydaniu formuła może stać się pretekstem do odrodzenia się w Polsce krytyki i dyskusji naukowej analizującej aktualne osiągnięcia badawcze.
Ponadto czytając "Psychologię Społeczną" mam nieodparte wrażenie, iż zgodnie z założeniami, czasopismo to faktycznie ułatwi integrację środowiska psychologów oraz sprzyjać będzie rozwojowi naukowej psychologii społecznej.
Na zakończenie niniejszego opisu pragnę raz jeszcze podziękować Prof. Marii Lewickiej, która zechciała udostępnić nam dwa pierwsze numery „Psychologii Społecznej”. Żywię nadzieję, że dalsza współpraca między naszymi redakcjami układać się będzie nadal pomyślnie i z korzyścią dla rozwoju polskiej myśli psychologicznej.
Strona domowa czasopisma „Psychologia Społeczna”: www.spoleczna.psychologia.pl
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
